گزارش، چالش جدید رادیو آزادی در آسیای مرکزی؛ این بار در قرقیزستان - وبلاگ نیما

به گزارش وبلاگ نیما، در جریان پرونده ماتریاموف که حساب های سرویس قرقیزی رادیو آزادی با حکم دادگاه مسدود شده بود، در نتیجه فشارهای خارجی و داخلی، ضمن پیگیری پرونده، دادگاه مجددا حکم به برطرف انسداد حساب های مذکور داد.

به گزارش گروه بین الملل وبلاگ نیما، رادیو آزادی که به عنوان یکی از زیرمجموعه های آژانس آمریکایی برای رسانه های جهانی، به عنوان یک ارگان دولتی ایالات متحده آمریکا فعالیت می نماید، طی سال های اخیر با چالش های قابل توجهی در کشورهای آسیای مرکزی روبرو بوده است. در ازبکستان وبلاگ نیما این کشور به تازگی باز گشته اند، در قزاقستان در جریان اعتراضات اخیر پس از استعفای نورسلطان نظربایف، در تاجیکستان پیرامون رسوایی مدیران صفحه تاجیکی و اخیرا نیز در قرقیزستان پیرامون شکایت رئیس سابق خدمات گمرک این کشور با چالش روبرو شده است. اگرچه بخشی از این چالش ها به فضای بسته کشورهای منطقه باز می گردد، اما در شماری از موارد اقدامات خرابکارانه و تفرقه افکنانه را از سوی این رسانه شاهد بوده ایم.

در آخرین نمونه از این چالش ها، این بار در قرقیزستان این رسانه با چالشی حقوقی از سوی رحیم بیک ماتریاموف، رئیس سابق خدمات گمرک قرقیزستان روبرو شده است. وی یک پفراینده حقوقی علیه صفحه قرقیزی رادیو آزادی و دو رسانه هم سوی دیگر در دادگاه بیشکک به ثبت رسانده است. در جریان این پفراینده، ماتریاموف درخواست 22 میلیون صوم (واحد پولی قرقیزستان، معادل بیش از 320 هزار دلار) علیه این رسانه به ثبت رسانده است. این امر به دلیل گزارشی بود که پیش تر از سوی رادیو آزادی در خصوص طرح های قاچاق و انتقال 700 میلیون دلار پول منتشر شده بود. به نظر با اثبات خلاف واقعیت بودن این گزارش ها، رئیس سابق خدمات گمرک با هدف اعاده حیثیت، از این رسانه ها اعلان شکایت کرده است.

بر اساس اخبار منتشر شده، دادگاه شعبه سوردلوسکی شهر بیشکک وظیفه رسیدگی به این پفراینده را بر عهده دارد. قضاوت این پفراینده نیز بر عهده خانم ژیلدیز ابراهیموا بوده است که در بدو رسیدگی دستور به بلوکه شدن حساب های رادیو آزادی و رسانه های دیگر مورد اشاره داده است.

پس از این موضوع بود که جیمی فلای، رئیس رادیو آزادی نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. وی با بیان این که رادیو آزادی هیچ طرح شکایت و حتی حکم دادگاهی مبنی بر بلوکه شدن حساب های این رسانه در قرقیزستان دریافت نکرده است، این اقدام را یک تهدید علیه وبلاگ نیما و کارکنان این رسانه مطرح می نماید. وی همچنین در اظهار نظری تند، به ملاقات ماه آگوست خود با سورانبای جین بیک اف، رئیس جمهوری قرقیزستان اشاره کرده و آن را خلاف تعهدات مطرح شده از سوی وی می داند.

پس از فلای کار به کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا نیز می رسد. این کمیته با انتشار بیانیه ای در یک توئیت اظهار می دارد: دولت قرقیزستان به جای ریشه کن کردن اتهامات معتبر فساد که از سوی سرویس قرقیزی رادیو آزادی و کلوپ نیوز منتشر شده است، سرکوب ژورنالیسم را در پیش گرفته است. ارعاب و ساکت کردن رسانه های آزاد تعدی به حقوق اولیه است. دولت باید سریعا این فرایند را تغییر دهد. کمیته امور خارجی؛ 12 دسامبر 2019.

با این حال این سرانجام فشارهای غرب در این پفراینده نبود. انجمن حقوق بشر آسیای مرکزی نیز با انتشار بیانیه ای نسبت به این موضوع اعتراض می نماید. این انجمن نیز در بیانیه خود تصریح می نماید در گزارش های منتشر شده، نویسندگان ارتباطات و اقدامات مقامات عالی رتبه قرقیزستان را افشا کرده اند که از روش های بسیاری نه تنها مورد توجه ساختارهای اجرای قانون و نظام قضایی قرقیزستان نبد، بلکه مورد توجه جامعه بین المللی نیز قرار نگرفته بود. نویسندگان اطلاعات کافی را برای نشان دادن اعتبار ادعاهایشان ارائه کرده بودند. این انجمن نیز در سرانجام از سازمان های بین المللی حقوق بشری و دفاتر دیپلماتیک کشورهای جامعه دموکراتیک درخواست می نماید تا مقامات قرقیز را به اجرای الزامات بین الملل در زمینه حفاظت از آزادی بیان فرا خوانند.

در همین حال، تاتیانا کاریژینسکایا، وکیل مدافع رادیو آزادی و دو رسانه دیگر در یک نشست خبری از درخواست برای برطرف انسداد حساب های این رسانه ها خبر می دهد.

در بحبوبه فشار طرف های غربی و به ویژه رسانه ها و جریانات غرب گرا در داخل قرقیزستان، مقامات رسمی قرقیز و به ویژه رئیس جمهور این کشور که در یک سفر خارجی به سر می برد نیز وادار به واکنش می گردد. جین بیک اف در ملاقات با شهفرایندان قرقیز حاضر در امارات متحده عربی، در پاسخ به سوال یکی از حضار با اشاره به وجود دموکراسی در قرقیزستان، تصریح می نماید: همه در حال کار هستند، هم کلوپ و هم رادیو آزادی. من کوشش می کنم که همه را بخوانم، و اگر فرصت نکنم، بچه ها به من می گویند. آن ها همه چیز را می نویسند، هم حقیقت و هم دروغ را. من چشمانم را می بندم. اگر این ها حقیقت هستند، به آن ها می دهد. یاری شما در این زمینه موثر است.

همچنین در اظهار نظری دیگر، خانم تالگونای استامعلیوا، سخنگوی رئیس جمهور قرقیزستان، در موضعی مشابه ضمن اشاره به تاکید جین بیک اف بر اصول آزادی بیان در سخنرانی ها و مواضع مختلف، تصریح می نماید که هر واکنش از سوی رئیس جمهور نسبت به این پفراینده ممکن است از سوی جامعه فشاری بر دستگاه قضائی تلقی گردد، و تصریح می نماید: تمام فرایندهای حقوقی از جمله در خصوص رسانه ها می بایست رعایت شده و در حوزه حقوقی سختگیرانه تر رعایت شوند.

در همین حال، شماری از اکتیویست های قرقیز نسبت به این رویکرد رسانه های غربی نیز واکنش نشان داده اند. اوران ریسکولوف، رهبر جنبش کیرک چورو درباره پفراینده ماتریاموف، در اظهار نظری تاکید می نماید: ما در اعتراضات علیه رحیم بیک ماتریاموف شرکت نمی کنیم، زیرا بر این باوریم که اینها بازی های غرب است. شیرین آیتماتوا سازمان دهنده آن است و به وضوح می توان به کارهای وی در این راستا پی برد.

لازم به ذکر است، خانم شیرین آیتماتوا یکی از نمایندگان مجلس قرقیزستان است که اخیرا در جریان تحقیقات کمیته دولتی امنیت ملی قرقیزستان پیرامون قتل سایمایتی که به مرد 700 میلیون دلاری معروف شده است، در بازداشت پیش از محاکمه نهاده شد.

در نهایت اگرچه جریان پفراینده ماتریاموف همچنان ادامه دارد، اما صبح امروز دادگاه سوردلوسکی شهر بیشکک حکم برطرف انسداد حساب های رادیو آزادی و دو رسانه دیگر را صادر کرده است.

در مجموع، به نظر می رسد فعالیت های رادیو آزادی در کشورهای آسیای مرکزی طی ماه های اخیر با حساسیت هایی روبرو شده که لطمه شدیدی به اعتبار این رسانه وارد آورده است. در وهله نخست، رسوایی ناشی از همکاری صفحه تاجیکی آن با دولت تاجیکستان موجب از دست رفتن هویت این رسانه شد؛ و در وهله دوم، بروز رخدادهایی اینچنینی که مدام منجر به ورود و مداخله دولت ایالات متحده شده، وجهه این رسانه را به عنوان یک ارگان دولتی آمریکایی مخدوش کرده است.